Οξεία σκωληκοειδίτιδα είναι η αιφνίδια φλεγμονή της σκωληκοειδούς απόφυσης.
Η σκωληκοειδής απόφυση είναι μια μικρή ανατόμική προεξοχή στο παχύ έντερο. Έχει πολύ στενό αυλό, ο οποίος μπορεί εύκολα να αποφραχθεί από διάφορες αιτίες. Αν συμβεί αυτό, το τοίχωμά της αρχίζει να πρήζεται, να φλεγμαίνει και να ισχαιμεί, αφού αποτελεί ιδανική τροφή για τον τεράστιο πληθυσμό των μικροβίων που φυσιολογικά ζουν μέσα στο έντερο.
Η παθολογική αυτή κατάσταση απαιτεί άμεση χειρουργική επέμβαση.
Συχνές Ερωτήσεις
Η σκωληκοειδής απόφυση είναι μια μικρή ανατόμική προεξοχή στο αρχικό τμήμα του παχέος εντέρου που μοιάζει πολύ με μικρό γεοσκώληκα (από εκεί άλλωστε προέρχεται το όνομά της). Κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, αποτελεί σημαντικό όργανο του ανοσοποιητικού μας συστήματος αλλά με την πάροδο των ετών ατροφεί, με αποτέλεσμα να καθίσταται λειτουργικά και ανατομικά ανενεργή για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Στις δυτικές κοινωνίες, η πιθανότητα ενός ανθρώπου να νοσήσει από οξεία σκωληκοειδίτιδα κάποια στιγμή στη ζωή του είναι 5%.
Αν, για οποιοδήποτε λόγο, καθυστερήσει να διαγνωστεί η οξεία σκωληκοειδίτιδα, τότε το τοίχωμα της σκωληκοειδούς απόφυσης θα νεκρωθεί λόγω της φλεγμονής, θα «σπάσει» και το ρυπαρό-πυώδες περιεχόμενό της θα διασκορπιστεί μέσα στην κοιλιά προκαλώντας οξεία περιτονίτιδα και ανεξέλεγκτη σοβαρή γενικευμένη σήψη στον ασθενή. Η οξεία σκωληκοειδίτιδα είναι μια από τις συχνότερες αιτίες οξείας περιτονίτιδας.
Ακόμα και σήμερα επικρατεί σύγχυση και έντονη διαφωνία ανάμεσα στους χειρουργούς αναφορικά με την ορθότητα του όρου «χρόνια» σκωληκοειδίτιδα. Συνήθως αυτός αποδίδεται για να περιγράψει ασθενείς με συχνά και επαναλαμβανόμενα συμπτώματα οξείας σκωληκοειδίτιδας, τα οποία όμως υποχωρούν αυτόματα ή μετά από φαρμακευτική αγωγή. Επειδή όμως γνωρίζουμε πως υπάρχουν και άλλες παθήσεις της κοιλιάς, ιδιαίτερα σε νεαρές γυναίκες, που μιμούνται την κλινική εικόνα της οξείας σκωληκοειδίτιδας, είναι δύσκολο να αποδείξουμε ότι αυτά τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια πόνου προέρχονται από φλεγμονή της σκωληκοειδούς ή είναι κάτι άλλο.
Είναι αλήθεια ότι η νόσος εμφανίζεται συχνότερα στην παιδική ηλικία, αν και μπορεί να εμφανισθεί σε οποιαδήποτε ηλικία μέχρι τα βαθειά γεράματα. Ο βασικός λόγος είναι ότι στα παιδιά, το τοίχωμα της σκωληκοειδούς απόφυσης είναι παχυσμένο και πλούσιο σε λεμφοζίδια τα οποία αποτελούν «σταθμούς» συγκέντρωσης λεμφοκυττάρων και τα οποία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο ανοσοποιητικό σύστημα του παιδικού οργανισμού. Ο ιστός αυτός σε κάποια παιδιά διογκώνεται πολύ, φράζοντας τον αυλό της σκωληκοειδούς και προκαλώντας οξεία σκωληκοειδίτιδα. Μετά το 7-9 έτος της ηλικίας το τοίχωμα της σκωληκοειδούς απόφυσης ατροφεί και ο αυλός της γίνεται πιο βατός.
Οξεία σκωληκοειδίτιδα μπορεί να πάθει, χωρίς καμία εξαίρεση, οποιοσδήποτε άνθρωπος σε οποιαδήποτε ηλικία, από τις πρώτες εβδομάδες της ζωής του μέχρι τα βαθειά γεράματα.
Ο κοιλιακός πόνος εμφανίζεται σε όλους τους ασθενείς και είναι το βασικότερο σύμπτωμα της νόσου. Συνήθως εντοπίζεται στην κάτω δεξιά μεριά της κοιλιάς αν και σε ορισμένες περιπτώσεις ο πόνος μπορεί να εντοπιστεί και σε διάφορα άλλα σημεία της κοιλιακής χώρας. Αυτό συνήθως συμβαίνει στα αρχικά στάδια της νόσου, όταν η σκωληκοειδής βρίσκεται σε «παράξενες» ανατομικές θέσεις ή στις παραμελημένες περιπτώσεις της οξείας περιτονίτιδας. Άλλα συμπτώματα της νόσου, λιγότερο συχνά, να είναι ο πυρετός, η ναυτία, ο εμετός, και η ανορεξία, όμως δεν εμφανίζονται σε όλους τους ασθενείς και η απουσία τους δεν αποκλείει τη νόσο.
Δεν υπάρχει καμία εργαστηριακή εξέταση που να θέτει με βεβαιότητα τη διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας και έτσι αυτή δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Η κλινική εξέταση του ασθενή από έναν έμπειρο χειρουργό είναι με διαφορά η καλύτερη και ασφαλέστερη μέθοδος για να πιθανολογηθεί ή να αποκλεισθεί η νόσος. Σχεδόν πάντα βέβαια, στέλνεται συμπληρωματικά μια γενική εξέταση αίματος για τον αριθμό των λευκών αιμοσφαιρίων που περιμένουμε να είναι αυξημένα, ενώ στα νεαρά κορίτσια που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία πρέπει να γίνεται και υπερηχογράφημα κάτω κοιλίας ώστε να αποκλεισθούν παθήσεις από τα έσω γεννητικά όργανα που εκδηλώνονται με τα ίδια συμπτώματα όπως κύστεις ωοθηκών, σαλπιγγίτιδα, έκτοπη κύηση κλπ.
Το ενδοκοιλιακό απόστημα, η γενικευμένη περιτονίτιδα και (πιο σπάνια) η δημιουργία ενός ηπατικού αποστήματος ή η συστηματική σήψη είναι μερικές από τις πολύ σοβαρές επιπλοκές που μπορεί να παρουσιάσει ένας ασθενής με οξεία σκωληκοειδίτιδα αν για οποιοδήποτε λόγο καθυστερήσει να τεθεί η διάγνωση και να αντιμετωπισθεί η νόσος.
Η χειρουργική αφαίρεση της φλεγμαίνουσας σκωληκοειδούς απόφυσης (σκωληκοειδεκτομή) αποτελεί, εδώ και δεκαετίες, τη θεραπεία της οξείας σκωληκοειδίτιδας. Σήμερα η σκωληκοειδεκτομή μπορεί να γίνει είτε λαπαροσκοπικά ή με ανοιχτό χειρουργείο.
Και με τις δύο τεχνικές αφαιρείται ολόκληρη η σκωληκοειδής απόφυση και ράβεται η βάση της. Με την ανοικτή τεχνική αυτό πραγματοποιείται μέσω μιας τομής στα πλάγια μυϊκά κοιλιακά τοιχώματα, το μέγεθος της οποίας κυμαίνεται μεταξύ 7-12 εκατοστών ανάλογα με τη σωματοδομή του ασθενούς, τις δυσκολίες του χειρουργείου, την εμπειρία του χειρουργού και άλλους παράγοντες. Αντίθετα, με τη λαπαροσκοπική τεχνική, το ίδιο ακριβώς χειρουργείο πραγματοποιείται διά μέσου τριών μικρών οπών στην κοιλιά των ασθενών, μεγέθους 5-10 χιλιοστών η κάθε μία και με τη χρήση κατάλληλων λεπτών και μακριών χειρουργικών εργαλείων. Στη λαπαροσκοπική μέθοδο το εσωτερικό της κοιλιάς καθώς και ολόκληρη η χειρουργική επέμβαση προβάλλονται σε μία οθόνη μεγεθυμένα κατά 20 φορές. Με τον τρόπο αυτό το χειρουργικό τραύμα στους κοιλιακούς μύες είναι ελάχιστο αλλά και η ακρίβεια στους χειρουργικούς χειρισμούς μεγαλύτερη.
Η λαπαροσκοπική τεχνική, αν και έχει υψηλότερο κόστος, υπερτερεί σαφώς έναντι της ανοικτής γιατί συνοδεύεται από πολύ λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο, μικρότερο χρόνο νοσηλείας, ταχύτερη κινητοποίηση, άμεση επιστροφή στις καθημερινές ατομικές και επαγγελματικές δραστηριότητες και βελτιωμένο αισθητικό αποτέλεσμα. Για όλους αυτούς τους λόγους, η λαπαροσκοπική τεχνική θα πρέπει να αποτελεί τη μέθοδο εκλογής στην αντιμετώπιση της οξείας σκωληκωειδίτιδας.
Όταν επιχειρούμε την τομή της κλασσικής ανοικτής σκωληκοειδεκτομής χρειάζεται όχι μόνο να κόψουμε τους πλάγιους κοιλιακούς μύες αλλά και να τους «ανοίγουμε» με ειδικά εργαλεία καθ’ όλη τη διάρκεια του χειρουργείου ώστε να διατηρούμε το τραύμα ανοικτό με αποτέλεσμα η εγχείρηση αυτή να πονάει πολύ. Αντιθέτως, με τη λαπαροσκοπική τεχνική τόσο το συνολικό τραύμα όσο και η συνολική καταπόνηση στους μύες της κοιλιάς είναι πολύ μικρότερα και ως εκ τούτου ο μετεγχειρητικός πόνος ελάχιστος.
Η μέση διάρκεια του χειρουργείου κυμαίνεται από 30-45 λεπτά. Όπως είναι φυσικό, διάφοροι παράγοντες όπως η φλεγμονώδης καθήλωση της σκωληκοειδούς, η «οπισθοτυφλική» της θέση, η ύπαρξη ενδοκοιλιακών συμφύσεων, προηγούμενα χειρουργεία στην κοιλιά και πολλοί άλλοι ενδέχεται να επηρεάσουν το συνολικό χειρουργικό χρόνο.
Σήμερα, μετά από σχεδόν 25 χρόνια εφαρμογής και εμπειρίας με τη λαπαροσκοπική τεχνική, όλοι οι ασθενείς μπορούν και πρέπει να χειρουργούνται λαπαροσκοπικά. Σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών της τάξης του 5% θα χρειαστεί κατά τη διάρκεια του χειρουργείου να μετατραπεί η μέθοδος σε ανοικτή, κυρίως λόγω σοβαρών τεχνικών δυσκολιών που θα προκύψουν.
Όχι. Τόσο η λαπαροσκοπική όσο και η ανοικτή σκωληκοειδεκτομή μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο με γενική αναισθησία.
Η σκωληκοειδεκτομή είναι μια ασφαλής χειρουργική επέμβαση. Οι επιπλοκές που ενδέχεται να προκύψουν δεν ξεπερνούν το 3-4% των ασθενών και οφείλονται κυρίως στο γεγονός πως οι ασθενείς με οξεία σκωληκοειδίτιδα χειρουργούνται σε επείγουσα βάση και πάσχουν από μια οξεία φλεγμονή στην κοιλιά τους. Οι συχνότερες επιπλοκές είναι η μετεγχειρητική αιμορραγία, ο πυρετός και η διαπύηση του χειρουργικού τραύματος οι οποίες σχεδόν πάντα αντιμετωπίζονται συντηρητικά.
Όχι. Οι περισσότεροι ασθενείς που υποβάλλονται σε λαπαροσκοπική σκωληκωειδεκτομή θα λάβουν, με ασφάλεια, εξιτήριο την επόμενη ημέρα του χειρουργείου. Κάποιοι δε, θα χρειαστεί να παραμείνουν στο νοσοκομείο περισσότερο από μία μέρα και αυτοί είναι συνήθως οι ηλικιωμένοι ασθενείς που πάσχουν και από άλλα προβλήματα υγείας, όσοι χειρουργούνται λόγω επιπλεγμένης σκωληκωειδίτιδας, αυτοί που θα παρουσιάσουν δυσκολίες κατά τη διάρκεια του χειρουργείου λόγω τοπικών συνθηκών και φυσικά όλοι όσοι το επιθυμούν για οποιοδήποτε λόγο.
Λίγες μόνο ώρες μετά το χειρουργείο θα κινητοποιηθείτε πλήρως και σε 12 ώρες μετά την επέμβαση θα είστε σε θέση να πιείτε νερό ή τσάι. Ανάλογα με τη βαρύτητα της φλεγμονής θα λάβετε αντιβίωση για κάποιο χρονικό διάστημα, στην αρχή ενδοφλεβίως και στη συνέχεια από το στόμα. Οι περισσότεροι ασθενείς θα λάβουν εξιτήριο την επόμενη ημέρα του χειρουργείου, ιδίως αν έχουν χειρουργηθεί λαπαροσκοπικά. Από το πρώτο κιόλας εικοσιτετράωρο μετά την επέμβαση μπορείτε να περπατάτε όσο θέλετε, να ανεβαίνετε σκάλες και γενικά να αυτοεξυπηρετείσθε πλήρως. Την δεύτερη μετεγχειρητική ημέρα κάνετε μπάνιο ελεύθερα και μπορεί να πέσει άφοβα νερό και σαπούνι στα μικρά τραύματα της κοιλιάς, τα οποία στη συνέχεια απλώς σκεπάζετε με ένα hansaplast. Τα ράμματα (αν υπάρχουν) κόβονται στις 8 ημέρες. Μέχρι τότε καλό είναι να μην οδηγήσετε γιατί, παρότι θα είστε σε θέση να το κάνετε, ενδέχεται να προκύψουν νομικά προβλήματα αποζημίωσης σε περίπτωση ατυχήματος. Αν κάνετε δουλειά γραφείου ή άλλη που δεν απαιτεί σωματική καταπόνηση ή στην οποία δε σηκώνετε βάρη, μπορείτε να επανέλθετε σ’ αυτήν 5-6 ημέρες μετά το χειρουργείο. Σε αντίθετη περίπτωση καλό θα ήταν να απέχετε από την εργασία σας για 15 ημέρες. Μετά από 2 εβδομάδες μπορείτε να ξεκινήσετε κάποιο ελαφρύ πρόγραμμα γυμναστικής χωρίς βάρη και στις 4 εβδομάδες μπορείτε να μπείτε σε πλήρες πρόγραμμα.